Phân tích hình tượng cây xà nu trong tác phẩm Rừng Xà Nu của tác giả Nguyễn Trung Thành

Đề bài: Phân tích hình tượng cây xà nu trong tác phẩm Rừng Xà Nu của tác giả Nguyễn Trung Thành

Bài làm

Tây Nguyên được nhắc nhớ đến chính là một mảnh đất hùng vĩ và thơ mộng. Ở đây có những con người nồng hậu yêu thương mà kiên cường bất khuất cho nên cũng đã trở thành một nguồn cảm hứng cho biết bao nhiêu văn nhân nghệ sĩ. Và Nguyễn Trung Thành cũng đã có được nhiều sáng tác để đời về mảnh đất Tây Nguyễn đại ngàn này. Trong đó không thể không nhắc đến “Rừng xà nu”, hình ảnh những cây xà nu như chính là biểu tượng cho sức sống bền và bất diệt của nhân dân Tây Nguyên chính trong công cuộc chống Mĩ cứu nước của dân tộc ta.

Đọc tác phẩm “Rừng xà nu” người ta dường như không chỉ ấn tượng bởi những nhân vật như cụ Mết, Tnú, Dít, Mai,… mà còn có một hình ảnh sâu sắc, một hình ảnh mang tính biểu tượng cao đó chính là hình ảnh cây xà nu. Hình ảnh cây xà nu như cũng đã bao trùm lên toàn bộ không gian của tác phẩm mang được một vẻ đẹp đặc sắc, hùng tráng góp phần làm nổi bật lên sức sống, vẻ đẹp của những người dân Xô – man.

Không thể phủ nhận được thông qua hình tượng cây xà nu này, người đọc có thể thấy rõ sức sống kiên cường, sức sống mãnh liệt của con người Tây Nguyên nói riêng, của con người Việt nói chung trong nhừng ngày kháng chiến đánh Mĩ. Nhà văn Nguyễn Trung Thành đã dành rất nhiều công phu để có thể miêu tả thật cụ thể, thật chi tiết rừng xà nu với ngôn từ giàu chất thơ và thấm đẫm những cảm xúc say mê. Hình ảnh cây xà nu cũng đã lại quá quen thuộc với người dân Tây Nguyên và nếu như đọc kỹ tác phẩm người đọc dễ dàng phát hiện được rằng nhà văn đã viết đến gần 20 lần hình ảnh xà nu. Cây xà nu cũng đã lại tham dự vào tất cả những sinh hoạt gắn bó với biết bao sự ân tình buồn vui của chính con người Tây Nguyên trong cuộc chiến đấu thật anh dũng của họ.

Thực sự “Rừng xà nu” chính là một câu chuyện dài với biết bao nhiêu đau thương, với biết bao nhiêu bất khuất như một bản anh hùng ca về cuộc đời Tnú. Có thể nhận thấy được chính cuộc đời dân làng Xô Man được kể trên nền chính của hình tượng cây xà nu. Thông qua cây xà nu, rừng xà nu nó như những con người, những tâm hồn, đồng thời cây xà nu cũng lại được xem chính là nhân chứng đã tham gia vào cuộc kháng chiến biết bao gian lao và đau thương của dân làng Xô – man. Bất chất mọi khó khăn thử thách, vượt qua biết bao trận mưa bom bão đạn thì cây xà nu vẫn cứ vươn mình xanh tốt. Cây xà nu như biểu tượng cho sức sống, biểu tượng cho khát vọng tự do cũng như khát vọng giải phóng dân tộc ta nói chung và buôn làng Xô – man nói riêng.

Phân tích hình tượng cây xà nu 

Dễ dàng có thể nhận thấy được cũng chính hình tượng cây xà nu hiện lên trong tác phẩm đầy chất thơ hùng tráng. Ngay từ phần mở đầu và kết thúc câu chuyện là hình ảnh cây xà nu thật đẹp, thật hiên ngang “hàng vạn cây xà nu” cứ mãi “sinh sôi nẩy nở”,“rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn của mình ra, che chở cho làng”. Cho đến cuối tác phẩm cũng lại thêm một lần nữa lại nhắc đến hình ảnh những cây xà nu cứ nối tiếp nhau đến tận cuối chân trời. Hình ảnh cây xà nu dường như cũng chính là sự soi chiếu về con người, đặc biệt là những người dân Xô – man quật cường. Cây xà nu như gợi ra được những biểu tượng về đời sống của người dân.

Lấy đặc tính tự nhiên vốn có của cây xà nu ham ánh sáng và khí trời, đó là những câu văn như “nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng”. Ứng chiếu vào con người thì cũng như Tnú, như dân làng Xô Man yêu tự do biết bao nhiêu, và đó cũng chính là niềm khát khao đến cháy bỏng của dân làng. Cả rừng xà nu cũng như làng Xô Man cũng đã phải chịu nhiều đau thương bởi sự tàn ác của giặc Mỹ gây ra  “Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị thương. Có những cây bị chặt đúng ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão. Ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh nắng hè gay gắt, rồi dần dần bầm lại, đen và đặc quyện thành từng cục máu lớn”. Bao nhiêu khó khăn, bao nhiêu nguy hiểm thế nhưng xà nu có sức sống thật mãnh liệt, không gì tàn phá nổi được sức sống quật cường của nó “Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn cây xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng trên bầu trời”. Ứng chiếu vào con người thì cũng như các thế hệ làng Xô Man, lớp này tiếp lớp khác đứng lên. Nếu như anh Quyết hi sinh thì có Tnú, Mai, thế rồi khi Mai ngã xuống giữa tuổi tràn đầy sức sống, thì tiếp nối đó là Dít lớn lên rất nhanh đến không ngờ cô cũng đã trở thành bí thư chi bộ, chính trị viên xã đội. Không dừng lại ở đó rồi những bé Heng, cả thế hệ tiếp theo của Dít cũng đang lớn lên đang cố gắng tiếp tục cuộc chiến đấu để bảo vệ buôn làng. Nhiều chi tiết tả về con người nhà văn Nguyễn Trung Thành cũng đã miêu tả và so sánh trong sự tương đồng, liên tưởng đến hình ảnh của cây xà nu. Chắc hẳn người đọc cũng vẫn nhớ được những câu văn khi miêu tả cụ Mết đó là “ngực căng như một cây xà nu lớn”. Hay còn miêu tả vết thương trên lưng Tnú do giặc tra tấn thì nó lại “ứa ra một giọt máu đậm, từ sáng đến chiều thì đặc quyện lại, tím thâm như nhựa xà nu”. Chính việc sử dụng nhuần nhuyễn thủ pháp nghệ thuật đó khiến cho nhà văn có thể mang được một sự hòa nhập, đầy chất thơ thật hào hùng và cũng thật tráng lệ biết bao.

Hình ảnh của cây xà nu gắn bó với con người và cuộc sống dân làng Xô – man nữa. Người đọc như thấy được cây xà nu không chỉ có mặt trong đoạn mở đầu và kết thúc mà hình ảnh của cây xà nu cũng lại còn hiện diện trong suốt câu chuyện về Tnú và làng Xô Man của anh. Cây xà nu có mặt trong đời sống hằng ngày như đã tự ngàn đời nay, trong cuộc sống sinh hoạt của dân làng Xô man nữa.

Thêm vào đó thì cây xà nu còn là người chứng kiến sự giác ngộ, chứng kiến cả một sự hi sinh thầm lặng, lòng dũng cảm cũng như có cả một ý chí quật cường của dân làng Xô Man nữa. Câu văn miêu tả thật hay và đặc sắc biết bao nhiêu “Đứng trên đồi xà nu gần con nước lớn. Suốt đêm nghe cả rừng Xô Man ào ào rung động. Và lửa cháy khắp rừng”. Không chỉ vậy thì ánh lửa xà nu soi sáng lời căn dặn của anh Quyết đó chính là “Người còn sống phải chuyển dáo, mác, dụ, rựa, tên, ná… Sẽ có ngày dùng tới”. Thực sự chính lửa xà nu thử thách ý chí cũng như lòng can đảm của Tnú được khắc họa một cách thật rõ nét biết bao nhiêu “không có gì đượm bằng nhựa xà nu. Thế rồi chính hình ảnh mười đầu ngón tay đã thành mười ngọn đuốc, máu của anh mặn chát ở đầu lưỡi.. ”. Có lẽ chính lòng căm thù trong anh cháy giần giật như nhựa xà nu bén nhạy biết bao nhiêu, bàn tay hận thù như cũng đã lại thành bàn tay trả thù mà Tnú cũng đã bóp chết tên ác ôn.

Hình ảnh của cây xà nu lại được xuất hiện trong chính câu chuyện cụ Mết kể phảng phất phong vị anh hùng ca. Đêm đêm khi cụ Mết kể chuyện dưới ánh lửa xà nu ở nhà ưng giống như kể về bản anh hùng ca truyền thống của Tây Nguyên. Có thể nhận thấy được chính giọng điệu sử thi của Rừng xà nu bắt nguồn từ đó. Nhà văn Nguyễn Trung Thành dường như cũng đã xây dựng hình ảnh của cây xà nu gắn với quá khứ, gắn với hiện tại anh hùng. Cây xà nu cũng đã lại gắn bó vơ mọi sinh hoạt, phong tục, gắn bó với cả đời sống văn hóa của dân tộc Tây Nguyên anh hùng.

Hình tượng cây xà nu là một hình tượng chủ đạo trong tác phẩm. Hình ảnh của cây xà nu trở thành biếu tượng cho cuộc sống đồng thời nó cũng biểu hiện cho chính phẩm chất của dân làng Xô Man. Hình ảnh cây xà nu là một sáng tạo tuyệt vời của nhà văn Nguyễn Trung Thành thêu dệt lên được một bức tranh sử thi chống Mỹ kiên cường của dân tộc Tây Nguyên.

Minh Nguyệt